Szacuje się, że około 50% ludzi na świecie ma problemy ze snem. Są to najczęściej osoby w podeszłym wieku, ale nie tylko, gdyż bezsenność dotyczy również młodszej części populacji. Zaburzenia snu mogą polegać na trudnościach w zasypianiu, wczesnym przebudzaniu się, wybudzaniu się w czasie snu bądź na jego złej jakości, czego następstwem jest gorsze samopoczucie lub zaburzenie funkcjonowania w czasie dnia.
Najczęstsze kliniczne objawy bezsenności
Osoby, które skarżą się na kłopoty ze snem najczęściej wymieniają trudności w zasypianiu oraz sen złej jakości, który uniemożliwia zdrowy wypoczynek i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Aby tego typu objawy bezsenności były traktowane poważnie, muszą występować przynajmniej przez jeden miesiąc, trzy razy w tygodniu bądź częściej.
Warto także zwrócić uwagę na wiele innych objawów bezsenności. Problemy ze spaniem możesz rozpoznać u siebie, jeśli:
- sen przychodzi nad ranem lub w ciągu dnia, co powoduje, że jesteś rozkojarzony,
- czujesz się zmęczony lecz nie możesz zasnąć,
- zaśnięcie nie sprawia Ci kłopotów, jednak Twój sen jest płytki i ciężko go utrzymać,
- w ciągu dnia jesteś zmęczony i rozdrażniony,
- pomimo tego, iż przesypiasz osiem godzin, to czujesz się skrajnie wyczerpany – wynika to z tego, że sen nie jest wystarczająco głęboki, aby organizm mógł się w pełni zregenerować.
Wszystkie powyższe objawy bezsenności mogą wskazywać na zaburzenia snu, zwłaszcza jeśli symptomy te zostaną rozpoznane przez pacjenta. Aby rozpoznać kłopoty ze snem nie jest konieczne zmierzenie jego długości i jakości przy pomocy specjalistycznych badań.
Klasyfikacja oraz przyczyny bezsenności
Zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych, kłopoty ze snem dzieli się na:
- nieorganiczne, czyli niezwiązane z chorobami układu nerwowego lub somatycznymi,
- organiczne, czyli wiążące się z powyższymi schorzeniami.
Z kolei Amerykańska Klasyfikacja Chorób i Zaburzeń Psychicznych dzieli zaburzenia snu na pierwotne oraz wtórne, a więc występujące samoistnie oraz takie, które towarzyszą innym chorobom. Jednak za najbardziej popularny podział uchodzi klasyfikacja bezsenności ze względu na czas trwania objawów, zgodnie z którą wyróżnia się:
- bezsenność przygodną,
- bezsenność krótkotrwałą,
- bezsenność przewlekłą.
Ponadto, wyróżnia się jeszcze psychofizjologiczne trudności z zasypianiem, które mogą wynikać z utrwalonych nieprawidłowych nawyków związanych ze stylem życia oraz tzw. bezsenność idiopatyczną, która zazwyczaj rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i przebiega bez okresów trwałej remisji. Dla idiopatycznego braku snu charakterystyczne objawy nie są typowe, a występowanie tego rodzaju przypadłości nie wiąże się z żadnymi uchwytnymi przyczynami.
Spośród wielu różnego rodzaju przyczyn bezsenności należy wyróżnić przede wszystkim:
- złe nawyki żywieniowe, np. spożywanie przed snem ciężkostrawnych, tłustych posiłków,
- siedzący tryb życia i brak ruchu,
- niekomfortowe warunki do snu, np. niewygodny materac, zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura w sypialni,
- przyjmowanie wieczorem środków pobudzających, zwłaszcza takich jak alkohol, kawa oraz nikotyna,
- nieregularne godziny zasypiania i wstawania,
- zbyt częste drzemki w ciągu dnia,
- podejmowanie się pobudzających ćwiczeń i aktywności przed snem, np. oglądanie filmów budzących skrajne emocje.
Zaburzenia snu i jego objawy mogą też wynikać z innych przyczyn, takich jak zespół bezdechu śródsennego, dyssomnie oraz parasomnie. Problem z zasypianiem może ponadto wynikać z zaburzeń psychicznych (epizody depresji lub manii, zaburzenia lękowe, zaburzenia jedzenia, schizofrenia, zespół abstynencyjny, organiczne zaburzenia psychiczne, itp.).
Brak snu i jego najczęstsze następstwa
Bezsenność, zwłaszcza ta przewlekła, może nieść ze sobą szerokie spektrum wielu poważnych i groźnych dla zdrowia następstw. Jednym z bardziej uciążliwych skutków bezsenności jest trudność w codziennym funkcjonowaniu poprzez upośledzenie koncentracji, pogorszenie pamięci oraz sprawności uczenia się. Pośrednimi następstwami długotrwałych zaburzeń snu mogą być wypadki w pracy bądź zdarzenia komunikacyjne.
Nasilone problemy ze spaniem (takie, w których łączny czas trwania snu w trakcie doby nie przekracza 4,5 godziny) wiążą się ponadto z większą o 15% umieralnością pacjentów. Związek ten występuje niezależnie od współwystępujących schorzeń. W przypadku łagodniej bezsenności nie wykazano związku ze zbyt wczesną umieralnością osób cierpiących z powodu kłopotów ze snem.
Wpływ bezsenności na zdrowie
Zdrowy, spokojny i regenerujący sen jest podstawą funkcjonowania każdego ludzkiego organizmu. Długotrwałe zaburzenia snu odbijają się nie tylko na wyglądzie zewnętrznym, ale również na naszym zdrowiu. Poza widocznymi skutkami bezsenności, takimi jak cienie pod oczami, podpuchnięte powieki czy ziemista cera, trzeba zdać sobie sprawę, że regularny brak snu wyniszcza organizm od wewnątrz, a także rujnuje zdrowie psychiczne.
Do fizycznych konsekwencji niewyspania zalicza się:
- osłabienie koncentracji, uwagi i motywacji,
- senność oraz zmęczenie,
- niższą zdolność intelektualną,
- niekontrolowane zasypianie w ciągu dnia,
- gorszą jakość wykonywanych czynności,
- więcej popełnianych błędów, np. w czasie jazdy samochodem.
Powtarzające się problemy z zasypianiem niosą ze sobą także skutki fizjologiczne:
- większe ryzyko rozwoju różnego rodzaju chorób psychicznych (takich jak depresja oraz schorzenia afektywne),
- obniżoną odporność, zwiększającą prawdopodobieństwo wystąpienia chorób somatycznych, układu sercowo-naczyniowego oraz układu żołądkowo-jelitowego.
Osoby zmagające się z trudnościami z zasypianiem mogą skorzystać ze specjalistycznej pomocy lekarza bądź też sięgnąć po sprawdzone domowe sposoby na brak snu. Trzeba pamiętać, że szczególnie ważne jest zadbanie o prawidłową higienę snu, obejmującą określony rytm dnia i nocy. By wyeliminować skutki bezsenności, najlepiej jest kłaść się i wstawać w miarę możliwości o regularnych porach, a przed snem unikać ciężkostrawnych potraw, pobudzających substancji oraz nadmiernego wysiłku fizycznego/psychicznego.
← powrót do strony głównej
